نیمه دوم سال ۱۴۰۰ برای شرکت فناوری اطلاعات بانک مسکن، بسیار پرشور و پرتکاپو بوده؛ ناواکو بعد از رونمایی دو محصول جدید «ناپ» و «اُبانک»، اکنون در آستانه رونمایی از یک محصول جدید دیگر به نام «اُکانکت» است. به گزارش بورس و بانک و به نقل از روابط عمومی شرکت فناوری اطلاعات بانک مسکن ؛این محصول در واقع در راستای تصمیم مخابرات کشور برای جمع‌آوری خطوط E1 و جایگزین کردن آن با خطوط SIP Trunk بوده است. از آنجا که عمده ارتباطات سیستم شرکت‌های پرداخت مبتنی بر خطوط ایوان است و تجهیزات تجمیع کننده موجود در کشور امکان پوشش سیپ را ندارد، ناواکو با راه‌اندازی این مبدل قصد دارد سیستم ارتباطی مبتنی بر SIP را با توجه به مزایا و مشکلات موجود در سیستم E1 حمایت کند.
خلق یک محصول در واکنش به جمع‌آوری خطوط E1
سال‌هاست در جهان خطوط مخابراتی سنتی جای خود را به خطوط مخابراتی مخصوصی داده که قابلیت‌های بیشتری نسبت به خطوط قدیمی دارد اما در همین مسیر نو، با آمدن هر محصول جدید، محصول قبلی کهنه می‌شود. در ایران خطوط ایوان (E1) یا همان خطوط E1-PRI نام خطوط مخابراتی مخصوصی است که طی سالیان اخیر به صورت انبوه از سمت شرکت‌ها و ارگان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ اما در کنار آن، جهان مدتی است به سمت تکنولوژی جدید سیپ ترانک (SIP TRUNK) حرکت کرده و به‌نوعی سیپ، نسل جدیدتر خطوط مخابراتی به حساب می‌آید که هم قابلیت‌های بیشتری دارد و هم کم‌هزینه‌تر بوده و از طرفی پیاده‌سازی آن نیز سریع‌تر از خطوط PRI است. حالا خطوط PRI نسل قدیم خطوط مخابراتی به حساب می‌آید و مخابرات ایران نیز مدتی است با توجه به مشکلات این خطوط، به دنبال جمع‌آوری آن است.
خطوط مخابراتی که در حال حاضر در کشور عمدتاً استفاده می‌شود، با زیرساخت E1 است و با توجه به اینکه این خطوط مستهلک شده، مخابرات کشور مکاتبه‌ای را با شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت داشته و به آنها اعلام کرده، خطوط ایوان به زودی جمع‌آوری خواهند شد. مخابرات کشور، خطوط سیپ را به‌عنوان جایگزین E1-PRI معرفی کرده است.
در چنین شرایطی ایده راه‌اندازی یک ابزار جدید به نام «اُکانکت» در ناواکو شکل گرفت.
علیرضا وزیرپور، معاون فنی و زیرساخت شرکت فناوری اطلاعات ناواکو در خصوص محصول «اُکانکت»، توضیح می‌دهد: «با توجه به نیازی که در صنعت پرداخت در خصوص تغییر زیرساخت خطوط مخابراتی از بستر E1-PRI به SIP TRUNK دیده می‌شد، بخش فنی شرکت فناوری اطلاعات ناواکو، شروع به تحقیق و مطالعاتی کرد که طی آن بتوان دستگاهی را با توجه به نمونه‌های خارجی که در بازار بود، تولید و ارائه نماید.»
بنابراین باید شرکت‌ها هم به تناوب، این تغییر را اعمال و تجهیزاتشان را با خطوط جدید که همان سیپ است، هماهنگ کنند. موضوع اینجاست که اکثر تجمیع‌کننده‌های ارتباط تلفنی پایانه‌های فروشگاهی تنها از خطوط E1-PRI پشتیبانی نموده و توانایی کار با تکنولوژی SIP-Trunk را ندارند، در نتیجه یا نیاز به تجمیع‌کننده‌های جدید همخوان با خطوط سیپ وجود دارد که مستلزم تغییر معماری و صرف هزینههای گزاف است و یا ابتکارهای دیگری که بتواند تجمیع‌کننده‌های فعلی را به خطوط سیپ متصل کند. بدیهی خواهد بود، ناواکو به منظور مدیریت هزینه‌ها و بهبود شرایط موجود مسیر دوم را انتخاب و به سمت تعریف راهکارهای ابتکاری رفته است.
مزیت سیپ نسبت به ایوان چیست؟
قبل از اینکه به معرفی محصول ابتکاری ناواکو برسیم، باید مروری بر ماهیت تصمیم مخابرات کشور در جمع‌آوری خطوط ایوان داشته باشیم. تفاوت ایوان و سیپ در چه موضوعاتی بوده و سیپ چه مزیت‌هایی دارد که اکنون مخابرات ایران به دنبال تغییر این بستر به سمت سیپ است؟ این موضوع نیازمند بررسی و ارزیابی تفاوتهای این خطوط و مزیتهای خطوط سیپ نسبت به ایوان است.
سیپ ترانک و ایوان دو راه متفاوت برای اتصال سیستم تلفنی به دنیای بیرونی هستند و به زبان خیلی ساده سیپ از بستر شبکه برای برقراری تماس استفاده میکند، در حالی که ایوان مبتنی بر انتقال دیتا بر روی سیگنال‌های دیجیتالی و بر روی بستر خطوط مسی است.
او در ادامه افزود: «خطوط E1-PRI که در سراسر کشور استفاده می‌شود، بستر ارتباطی است که اکثر پایانه‌های فروشی که مبتنی بر خطوط تلفنی هستند به آن متصل شده و با استفاده از راهکارهای مختلف به مراکز داده متصل می‌شوند؛ اما این تکنولوژی قدیمی شده و در جهان نیز در حال منسوخ‌شدن است؛ بنابراین با توجه به مشکلات و مستهلک شدن زیرساخت موجود، مخابرات خطوط سیپ را جایگزین این تکنولوژی قدیمی کرده است.»
او درباره خطوط سیپ، کاربردها و مزیتهای آن عنوان میکند: «در حقیقت خطوط سیپ و اطلاعاتی که بر این بستر منتقل می‌شود، مبتنی بر یک شبکه اینترانت مخابرات با قابلیت انعطافپذیری بالا و دارای آدرس مبدأ و مقصد یکتا است که این آدرس‌ها از طریق مخابرات به بهره‌بردار اعلام شده و باید روی دستگاه تعریف و پیاده‌سازی شوند. دستگاه تولیدشده در شرکت ناواکو، قابلیت رجیستر کردن خطوط SIP، تبدیل داده‌ها از SIP به E1 توسط سوئیچ نرم‌افزاری داخلی و درنهایت ارائه خروجی مبتنی بر تکنولوژی E1 و ارسال داده‌ها به تجمیع کننده‌ها را دارد.»
آیا محصول اُکانکت کارا و به‌صرفه است؟
بنا بر گفته‌های وزیرپور، در واقع بانک مسکن و شرکت فناوری اطلاعات ناواکو به‌واسطه این محصول جدید، دیگر از خطوط E1 که در مراکز استان‌ها دارد، استفاده نمی‌کند و به‌جای آن خطوط سیپ را از مخابرات تهیه میکند. در این فرایند، داده‌ها و ترافیک از سمت پایانه‌های فروش به خطوط سیپ متصل می‌شود، یعنی ورودی داده متصل به خطوط سیپ است، اما از آنجاکه دستگاه‌های تجمیع‌کننده موجود تنها از خطوط E1-PRI پشتیبانی میکند، اُکانکت به‌عنوان یک مبدل عمل کرده و خروجی را به صورت E1 و مشابه با معماری زیرساخت مخابرات و قابل درک برای تجهیزات تجمیع‌کننده ارسال میکند.
معاون فنی و زیرساخت شرکت فناوری اطلاعات ناواکو می‌گوید: «درواقع ما دو راهکار پیش رو داریم. یک راهکارمان این است که باید اُکانکت را در تمامی مراکز استان‌ها بر سر راه تجیمع‌کننده‌های قرار دهیم و یا اینکه به هر حال از طریق خطوط سیپ کشوری، ترافیک را به مراکز داده اصلی منتقل و از آنجا به دست مبدل طراحی شده داده و خروجی مبدل را به دستگاه‌های تجیمع‌کننده ارسال کنیم.»
چرا ناواکو به سمت تعریف یک مبدل رفت؟
سؤال اساسی که در اینجا به وجود می‌آید، این است که ناواکو چرا به‌جای راه‌اندازی یک مبدل و طولانی شدن این فرایند، عملیاتی را تعریف نکرده که دستگاه‌های تجیمع‌کننده بتوانند به‌طور مستقیم خطوط سیپ را پشتیبانی کنند؟ معاون فنی و زیرساخت ناواکو در پاسخ به این سؤال توضیح می‌دهد: «دستگاه‌هایی که در حال حاضر در ایران سرویس تجمیع ارتباط تلفنی پایانه‌های فروشگاهی را ارائه می‌دهند، عموماً IntelliNAC و یا MegaNAC هستند که نسل‌های موجود دستگاه‌های فوق اکثراً قابلیت پوشش خطوط سیپ را ندارند. حالا اگر بخواهیم به دنبال تجمیع‌کننده‌هایی برویم که قابلیت پشتیبانی و ارائه سرویس بر بستر سیپ را داشته باشند، با چندین چالش جدی مواجهیم. چنین دستگاه‌هایی، همه تولید خارج از کشور هستند، علاوه بر هزینه خرید بسیار بالا هزینه‌ی تعمیر و پشتیبانی بالایی نیز خواهند داشت؛ بنابراین اگر بخواهیم دستگاه‌های تجمیع‌کننده نسل جدید با قابلیت پشتبانی از خطوط SIP تهیه نماییم، هزینه سنگینی به سیستم وارد می‌شود و عملاً نه برای شرکت ناواکو بلکه برای هیچ شبکه‌ی پرداختی توجیه‌پذیر نخواهد بود. درواقع ما به این ایده رسیدیم که با همان زیرساخت قبلی و به‌واسطه یک مبدل، تجمیع‌کننده‌های سیستم پرداخت را به خطوط سیپ متصل کنیم.»
به گفته وزیرپور اُکانکت به لحاظ اقتصادی توجیه‌پذیر بوده و یکی از مزایای اصلی آن همین موضوع است و با توجه به اینکه این دستگاه تولید داخل است، نسبت به هزینه واردات تجمیع‌کننده‌های همخوان با خطوط سیپ و دستگاه‌های مشابه تولیدی دارای قیمت ناچیزی است و محدودیت‌ها و وابستگی‌ها به شرکت‌های خارجی جهت دریافت لایسنس و خدمات پشتیبانی را کاهش می‌دهد.
اما ناواکو در پیاده‌سازی این ابزار مبدل با چالش‌هایی نیز روبه‌رو است. از جمله اینکه دو معماری برای ورودی و خروجی این مبدل (اکانکت) تعریف کرده است. در معماری اول اُکانکت در تمامی مراکز استان بر سر راه تجیمع‌کننده‌ها قرار می‌گیرد و در مدل دوم از طریق خطوط سیپ کشوری، ترافیک به تهران منتقل می‌شود و از آنجا به دست مبدل خواهد رسید.
به گفته وزیرپور ترجیح ناواکو بر پیاده‌سازی مدل اول است، چون به لحاظ هزینه‌ای به صرفه‌تر است. در مدل دوم هزینه انتقال ترافیک برعهده تأمین‌کننده خط است؛ یعنی عملاً پذیرنده این هزینه را تقبل نخواهد کرد. «با توجه به تجهیزاتی که در مراکز سرپرستی داریم، برای افزایش سطح دسترس‌پذیری سرویس‌هایمان بهتر است بتوانیم از راهکار اول بهره‌مند شویم؛ یعنی دستگاه اکانکت که در واقع همان مبدل تبدیل خطوط سیپ به ایوان است را در تمام مراکز استان‌مان نصب کنیم.»
آیا اُکانکت قابلیت ارائه خدمات به مشتریانی به‌جز بانک مسکن را هم دارد؟
در حال حاضر در ناواکو بحث تحقیق و تولید دستگاه اکانکت مطرح بوده و تاکنون نیز تست‌هایی از این نسخه انجام شده؛ به طوری که در حال حاضر ۴۰۰ دستگاه پوز در تهران و چند مرکز استان به این دستگاه متصل هستند. تیم فنی ناواکو عملکرد این ابزار را فراتر از سطح انتظار ارزیابی کرده و معتقدند چون ارتباطات مبتنی بر یک تکنولوژی جدیدتر برقرار شده آمار تراکنش‌ها و سرعت برقراری تماس نسبت به خطوط مبتنی بر ایوان افزایش داشته است.
در واقع محصول اکانکت هنوز تجاری‌سازی نشده و در مرحله پایلوت است؛ اما ناواکو امیدوار است با توجه به قیمت مناسب و کارایی بالایی که این محصول دارد، مورد استقبال تمام شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت قرار گیرد.
تجربه ناواکو در راه‌اندازی ابزار اکانکت در شرکت‌های رقیب دیگری نیز به نوعی پیاده‌سازی شده اما تفاوت‌هایی نیز در عمل دارد. همچنین این دستگاه توسط کارشناسان فنی شرکتی (شرکت فناوری اطلاعات ناواکو) طراحی و راه‌اندازی شده است که تجربه و سابقه لازم در ارائه خدمات در صنعت پرداخت و بانکداری الکترونیک را طی سال‌های اخیر دارا هستند.
در حال حاضر امکان ارائه این محصول با خدمات و بهره‌برداری‌های متنوع میسر است، زیرا تولید و طراحی توسط همکاران واحد فنی انجام شده است. همچنین در قالب دستگاه‌های متنوعی از قبیل دو پورت و چهار پورت و با درگاه‌های مختلفی می‌توان این محصول را تولید کرد. به گفته وزیرپور این ابزار در مقایسه با نمونه‌های خارجی نیز وابستگی ما به تولیدات خارجی را در بحث پشتیبانی، لایسنس و یا مواردی از این دست را قطعاً کم خواهد کرد. او در ادامه افزود: «به طور کلی فکر می‌کنم این دستگاه با استقبال خیلی خوبی روبه‌رو شود و هدفمان هم این است که بتوانیم خدمات کارا و مفیدی به مشتریان خود ارائه دهیم.»
الهام‌گیری ناواکو از نمونه‌های خارجی برای راه‌اندازی اکانکت
البته ناواکو برای راه‌اندازی اکانکت به‌نوعی از تجربه سازندگان مختلف الهام گرفته است. به گفته معاون فنی و زیرساخت ناواکو، چند نمونه از این دستگاه مبدل در کشورهای خارجی وجود دارد که در قالب یک پک سخت‌افزاری ارائه می‌شود که تجربه موفقیت‌آمیزی نیز بوده است؛ بنابراین ما در تفکر اولیه برای راه‌اندازی این ابزار از تجربه جهانی الهام گرفته‌ایم ولی پیاده‌سازی آن کاملاً به شکل بومی و توسط تیم فنی ناواکو انجام شده است.
معاون فنی ناواکو معتقد است، اکانکت حتی با نمونه‌های مشابه خارجی نیز قابل رقابت است و با توجه به آزمایشی که در این مدت روی آن انجام شده و کارایی بالایی که از خودش نشان داده، قابلیت رقابت با محصولات خارجی را دارد. او تأکید کرد: «بررسی صحت عملکرد دستگاه ما را بر آن داشته است که اقدامات لازم جهت تأمین زیرساخت SIP TRUNK را دریکی از استان‌های کشور انجام و به زودی سرویس‌های پایانه‌های فروش در استان فوق بر روی بستر جدید مهاجرت خواهد کرد.»
او ادامه می‌دهد: «با توجه به اینکه تصمیم مخابرات مبنی بر جمع‌آوری خطوط ایوان هزینه خیلی سنگینی به سیستم پرداخت تحمیل خواهد کرد، ارائه محصولی مانند اکانکت تا حد خیلی زیادی این هزینه‌ها را کاهش خواهد داد. به هر حال من فکر می‌کنم با توجه به سازوکاری که مخابرات در دستور کار قرار داده، خطوط ایوان به زودی جمع‌آوری و خطوط سیپ جایگزین آن خواهد شد. در این حالت، شرکت‌های ارائه خدمات پرداخت در صورت ادامه روند کار خود باید از طریق ارتباطات اینترنت و یا راهکارهای ارتباطی دیگر، پایانه‌های فروش خود را به دستگاه‌های تجمیع‌کننده متصل کنند که این امر مستلزم تغییر معماری ارتباطات و تعویض دستگاه‌های پذیرنده خواهد بود، درصورتی‌که این مصائب و مشکلات میتواند با رفتن به سمت اُکانکت به باد فراموشی سپرده شود.»
به گفته وزیرپور درواقع حتی اگر زیرساخت ایوان هم عوض شود و خطوط سیپ جایگزین شود، اکانکت این قابلیت را دارد که بتوان بدون هیچ تغییری در برنامه پوز و بدون هیچ اختلالی همان خدمات را مانند قبل ارائه کند.
