همایش مشترک تجاری ایران و فدراسیون روسیه، صبح روز سه‌شنبه سوم خردادماه، از سوی اتاق بازرگانیتهران و با مشارکت و همکاری وزارت صمت، وزارت امور خارجه، وزارت نفت، سازمان توسعه تجارت ایران و کنفدراسیون صادرات ایران، در محل هتل اسپیناس‌پلاس تهران برگزار شد.

به گزارش بورس و بانک و به نقل از روابط عمومی وزارت صمت؛ هیات تجاری فدراسیون روسیه که به سرپرستی معاون نخست‌وزیر این کشور به تهران آمده‌است، در این رویداد با حضور گسترده تجار و شرکت‌های ایرانی مواجه شد که برای انجام مذاکرات مستقیم به محل برگزاری این همایش آمده بودند. در این رویداد، علاوه بر رئیس اتاق تهران، وزیر صنعت،معدن و تجارت ایران، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه، قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور بازرگانی، سفیر ایران در مسکو و همچنین سفیر فدراسیون روسیه در تهران، نیز حضور داشتند و طی سخنرانی، به طرح دیدگاه‌ها و راهکارهای توسعه همکاری‌های اقتصادی دو کشور پرداختند.

در این همایش، الکساندر نوواک، معاون نخست‌وزیر فدراسیون روسیه از کاهش برخی محدودیت‌های وارداتی از سوی این کشور خبر داد و یادآور شد که بخشی از بازار خالی مانده روسیه که ناشی از تحریم‌های اخیر علیه این کشور است، از طریق محصولات ایرانی قابل تامین خواهد بود. همچنین، رئیس سازمان توسعه تجارت ایران از امضای توافق‌نامه تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا طی مهرماه امسال خبر داد و در رابطه با گشایش‌های بانکی میان ایران و روسیه، خبر داد که ایجاد سیستم شبه‌سوئیفت میان دو کشور در حال تکمیل و پیگیری است.

کاهش محدودیت‌های واردات از سوی فدراسیون روسیه

معاون نخست‌وزیر فدراسیون روسیه در این رویداد، از برنامه‌ریزی تجاری روسیه برای توسعه 10 درصدی مبادلات بازرگانی با ایران طی سال 2022 در مقایسه با حجم تبادلات سال گذشته خبر داد.

الکساندر نوواک با بیان اینکه دولت روسیه در پی شرایط پیش آمده برای این کشور طی ماه‌های اخیر و اعمال برخی تحریم‌ها از سوی دولت‌های غربی، به دنبال تقویب اقتصاد داخلی و گسترش همکاری‌های تجاری با کشورهای همسایه است، به افزایش 15 درصدی واردات این کشور از اتحادیه اوراسیا اشاره کرد و گفت: از جمله سیاست‌های روسیه در شرایط کنونی، تسهیل واردات محصولات مورد نیاز این کشور است و بسته‌های مالی و بودجه اضافی برای برخی مناطق روسیه به منظور توسعه زیرساخت‌های اقتصادی در این مناطق تصویب شده است.

وی با این توضیح که دولت روسیه اقداماتی در راستای حمایت بیشتر از تجارت و کسب‌و‌کارها در این کشور در دست اجرا دارد، افزود: تصویب قوانین جدید برای تسهیل در واردات برخی محصولات مورد نیاز روسیه از جمله تجهیزات پزشکی، مواد اولیه برخی صنایع و همچنین خدمات مربوط به ساخت و مهندسی، از دیگر اقداماتی است که از سوی دولت فدراسیون روسیه به اجرا گذاشته شده است.

معاون نخست‌وزیر روسیه سپس با یادآوری اینکه به دنبال اعمال تحریم‌های علیه روسیه، حجم زیادی از کمبودها و نواقص در بازار روسیه نمایان شده است، افزود: ما به دنبال آن هستیم تا ظرفیت‌های خالی در بازار روسیه توسط محصولات و تولیدات ایران پر شود.

نوواک با تاکید دوباره بر اینکه، فدراسیون روسیه محدودیت‌های مربوط به واردات که تا پیش از تحریم‌ها علیه این کشور، برقرار بود را کاهش داده است، افزود: در زمینه تبادلات مالی و پولی، مقررات تضمین شده‌ای در روسیه به اجرا در آمده است که در همکاری با ایران قابل پیاده‌سازی است.

نگرش ایران به روابط با روسیه، اصیل و بلندمدت است

در ادامه این جلسه، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه پشت تریبون قرار گرفت و طی سخنانی با اشاره به روند رو به رشد روابط اقتصادی ایران و روسیه گفت: خوشبختانه روابط ایران و روسیه به ویژه در حوزه اقتصادی، روند رو به رشدی پیدا کرده است و در سال گذشته افزایش چشمگیری در حجم مبادلات بازرگانی صورت گرفته است. اگرچه باید اذعان کرد که ظرفیت‌های اقتصادی دو کشور بسیار فراتر از این ارقام و اقدامات است و باید تلاش کرد که با فراهم کردن زیرساخت‌های لازم، بهره برداری بیشتری از این ظرفیت‌ها برای توسعه روابط دو کشور صورت گیرد.

مهدی صفری، همچنین با اشاره به تعاملات مقامات دولتی و نمایندگان بخش خصوصی دو کشور، برای رفع موانع توسعه همکاری‌های اقتصادی، ابراز امیدواری کرد که با اجرای توافق‌های صورت گرفته در حوزه‌های مختلف از جمله انرژی، حمل و نقل، ایجاد مراکز لجستیک، تسهیل و افزایش تردد از مبادی مرزی، گمرک، استاندارد و حمایت از سرمایه‌گذاران، علاوه بر افزایش مبادلات بازرگانی، اجرای طرح‌های مشترک نیز تسریع پیدا کند.

معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امورخارجه با بیان اینکه«دو کشور علاوه بر همکاری اقتصادی دو جانبه می‌توانند با همکاری و هم افزایی، زمینه حضور و فعالیت در بازارهای سوم را فراهم کنند» افزود: در این راستا می‌توان با سرمایه‌گذاری‌های مشترک و استفاده از ظرفیت‌های خالی واحدهای تولیدی دو کشور، برای تولید و صادرات کالاها و خدمات به دیگر کشورها اقدام کرد.

صفری در ادامه گفت: ایران بر مبنای اصول سیاست خارجی اهتمام ویژه‌ای به توسعه روابط با کشورهای همسایه به ویژه روسیه دارد و نگرش ما به روابط با روسیه اصیل و بلندمدت بوده و متاثر از تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی مقطعی و تحت تاثیر روابط با دیگر کشورها نیست.

او تاکید کرد: ما علاقمندیم علاوه بر تلاش برای افزایش مبادلات بازرگانی و تامین نیازهای وارداتی متقابل، زمینه فعالیت سرمایه گذاران روسی در ایران برای تولید کالاها و خدمات موردنیاز دو کشور و همچنین صادرات به کشورهای سوم را فراهم کنیم؛ موقعیت جغرافیایی ایران و مسیرهای ارتباطی جاده‌ای،ریلی، دریایی و هوایی موجود بین دو کشور و برنامه‌هایی که برای توسعه آنها وجود دارد، فرصت بسیار خوبی را برای ترانزیت و صادرات محصولات تولیدی روسیه از قلمرو ایران به دیگر کشورها را فراهم می‌‌ آورد.

صفری سپس از آمادگی وزارت امور خارجه ایران برای تسهیل و تقویت ارتباطات و همکاری بین فعالان اقتصادی دو کشور سخن گفت.

آمادگی برای بازگشایی دفتر صادرات روسیه در تهران

رئیس مرکز صادرات روسیه نیز در این همایش، در سخنانی با اشاره به اینکه یکی از اولویت‌های کاری این مرکز، توسعه روابط تجاری روسیه با ایران است، از بازگشایی دفتر نمایندگی مرکز صادرات روسیه در تهران طی آینده‌ای نزدیک خبر داد و گفت: با شروع به کار این دفتر نمایندگی، زمینه تبادل هیات‌های تجاری میان دو کشور و مذاکرات مستقیم شرکت‌های دو طرف توسعه خواهد یافت.

خانم ورونیکا نیکی‌شینا، همچنین از آمادگی این مرکز برای راه‌اندازی پاویون دائمی تولیدات ساخت روسیه، در ایران خبر داد و افزود: صادرات محصولات کشاورزی از ایران به روسیه و همچنین تولید مشترک محصولات پتروشیمی و نیز ساخت ماشین‌آلات صنعتی در ایران از جمله فرصت‌های همکاری میان دو کشور است. وی افزود: فدراسیون روسیه در محصولاتی که در اولویت اول تولید در ایران جای دارد، آماده هرگونه همکاری و مشارکت است.

اتاق بازرگانی تهران و مرکز صادرات روسیه طی ماه سپتامبر 2020 تفاهم‌نامه همکاری مشترک در زمینه توسعه مبادلات کالایی و خدمات تجاری از جمله در زمینه استعلام از وضعیت بنگاه‌های دو کشور، به امضا رساندند.

تشکیل کارگروه ویژه‌ برای رفع مشکلات تجاری ایران و روسیه

 سخنران بعدی این همایش، قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور بازرگانی  بود. محمد صادق مفتح، در ابتدای  سخنان خود به روابط حسنه و دیرینه سیاسی و اقتصادی ایران و روسیه اشاره کرد و گفت که  تبادل  هیات‌های سیاسی و اقتصادی میان دو کشور، نشان دهنده اهمیت توسعه همکاری‌های دو جانبه است.

او در ادامه به ظرفیت‌های ایران از جمله منابع غنی، دسترسی به آب‌ های آزاد، تنوع اقلیمی، نیروی کار جوان و تحصیل کرده اشاره کرد و گفت: ایران ظرفیت تبدیل شدن به هاب منطقه‌ای جهت سرمایه‌گذاری، تولید و همچنین صادرات مشترک به کشورهای خاورمیانه را دارد.

مفتح با تاکید بر اینکه وضع تحریم‌ های ناعادلانه بین‌ المللی علیه ایران موجب پیشرفت در بخش‌های صنعتی و خدماتی شده است، افزود: کشور ما از توان خوبی برای صادرات محصولات کشاورزی، مواد غذایی، مصالح ساختمانی، خودرو، قطعات، محصولات دانش‌بنیان و نانوتکنولوژی و سایر حوزه ها برخوردار است . در عین‌حال شرکت‌های ایرانی در زمینه خدمات فنی‌ و مهندسی نیز حائز توانمندی‌هایی هستند و در کشورهای مختلف، پروژه‌های بزرگی را اجرا کرده اند. از این رو، با توجه به توانمندی‌های موجود از همکاری با کشور روسیه در تمام حوزه‌ها، استقبال می‌کنیم.

او با بیان اینکه،‌ قوانین سرمایه‌گذاری در ایران، مشوق‌ها و معافیت‌های مناسبی را برای سرمایه‌گذاری خارجی  در نظر گرفته‌ است، گفت: شرکت‌های روسی می‌توانند در پروژه‌های مختلف صنعتی، معدنی و عمرانی، نفت، گاز و پتروشیمی سرمایه‌گذاری کرده یا به صورت مشترک با شرکت‌های ایرانی همکاری کنند.

مفتح تاکید کرد: در راستای فعال‌کردن دیپلماسی اقتصادی و تسهیل مبادلات تجاری دو کشور، بخش‌های دولتی باید نسبت به رفع موانع بانکی و تسهیل انجام مبادلات پولی، رفع موانع موجود در بخش حمل‌ونقل و تجهیز آن، پذیرش نتایج آزمایشگاه‌ها، تسهیل مقررات گمرکی، حذف یا کاهش عوارض صادراتی و برقراری ارتباط مستقیم فروشگاه‌های زنجیره‌ای اقدام کنند.

او سپس از تشکیل کارگروه ویژه‌ای در سطح معاون اول رییس جمهوری با حضور مدیران سازمان توسعه تجارت و وزارتخانه‌های مربوطه، برای پیگیری توسعه همکاری‌های تجاری با روسیه، خبر داد و گفت: این کارگروه،‌ موضوعات مختلف را به صورت مرتب رصد کرده و اقدامات لازم برای حل مشکلات و تامین اقلام مورد نیاز  روسیه را به انجام می‌رساند.

فعال‌سازی ارتباط بین‌بانکی میان ایران و روسیه

رئیس سازمان توسعه تجارت ایران نیز در این همایش، عدم شناخت کافی متقابل تجار و بنگاه‌های دو کشور را یکی از معضلات پیش‌روی توسعه مناسبات اقتصادی دو طرف عنوان کرد و گفت: طی سال‌های گذشته تاکنون، روابط تجار ایران و روسیه، از طریق فعالان اقتصادی دیگر کشورها از جمله جمهوری آذربایجان شکل گرفته که باید با حذف واسطه‌ها، ارتباط مستقیم میان تجار و شرکت‌های دو کشور را فراهم کرد و در این رابطه، سازمان توسعه تجارت ایران و نهاد متناظر آن در روسیه، می‌توانند ایفای نقش مهمی داشته باشند.

علیرضا پیمان‌پاک، با اشاره به تلاش دولت‌های ایران و روسیه برای گسترش مناسبات و رفع موانع موجود در همکاری‌های اقتصادی مشترک میان تجار ایرانی و روسی، افزود: مذاکرات مربوط به توافق‌نامه تجارت آزاد اوراسیا از سوی ایران و کشورهای طرف مذاکره در این اتحادیه تسریع شده است و به این ترتیب، ابتدای نیمه دوم امسال، موافقت‌نامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا به امضا خواهد رسید.

معاون وزیر صمت سپس با تاکید بر توسعه همکاری‌های ایران و روسیه در حوزه لجستیک و گمرکی، از انجام برخی مذاکرات در زمینه همکاری‌های پولی و بانکی میان دو کشور خبر داد و افزود: مذاکرات خوبی میان دو طرف در زمینه بیمه تجارت متقابل صورت گرفته است و به زودی توافق‌نامه همکاری در حوزه صندوق‌های ضمانت میان ایران و روسیه به امضا می‌رسد.

پیمان‌پاک همچنین با اشاره به شکل‌گیری برخی تعاملات و همکاری‌ها میان بانک مرکزی دو کشور ایران و روسیه، افزود: به زودی نظام حرفه‌ای بین بانکی میان دو کشور فعال خواهد شد و ایجاد سیستم شبه‌سوئیفت میان ایران و روسیه نیز در حال پیگیری است.

نباید اشتباهات گذشته را تکرار کنیم

همچنین لوان جاگاریان، سفیر روسیه در ایران نیز با اشاره به اینکه انتظار می‌رود پس از سفر اخیر رئیس جمهوری ایران به روسیه فصل جدیدی در روابط دو کشور گشوده شود، گفت که پس از اجرایی شدن برجام، رفت‌‌و آمدهای متعددی میان استان‌های مختلف دو کشور صورت گرفت و قراردادهایی نیز میان دو طرف به امضا رسید؛ اما متاسفانه اغلب این قراردادها اجرایی نشد و به نحوی توافقات به فراموشی سپرده شد.

او در بخش دیگری از سخنانش گفت: ما نباید اشتباهات گذشته را تکرار کنیم؛ این موضوع باید مورد توجه قرار گیرد که استان‌های ایران و روسیه دارای ظرفیت بسیاری برای توسعه مراودات هستند و باید از این ظرفیت‌ها برای ارتقا سطح مناسبات بهره گرفت. جاگاریان در ادامه از آمادگی سفارت روسیه در ایران برای کمک به تجار ایرانی برای ورود به بازار روسیه و همکاری با شرکت‌های این کشور سخن گفت.

ضرورت رفع مشکلات ترانزیتی ایران و روسیه

کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه نیز طی سخنانی، با بیان اینکه اراده دولت‌ها در ایران و فدراسیون روسیه، بر گسترش روابط اقتصادی و تجاری شکل گرفته است، به برخی موانع موجود پیش روی توسعه مناسبات اشاره کرد و از آن جمله، ترانزیت را یکی از آن موارد دانست که به گفته وی، دو کشور باید هرچه سریع‌تر گشایش‌هایی در این حوزه ایجاد کنند.

وی با اشاره به اینکه ارتباط زمینی میان ایران و روسیه از طریق کشور جمهوری آذربایجان و مرز سامور در این کشور، برقرار است، تصریح کرد که این مرز را باید توسعه داد تا از شلوغی کامیون‌های در حال تردد میان این دو بازار، کاسته شود.

جلالی با تاکید بر اینکه اسکله‌های دریایی که یکی دیگر از محل‌های ترانزیتی میان ایران و روسیه است، باید توسعه و تقویت یابد، افزود: لایروبی رود ولگا که ترانزیت دریایی دو کشور از طریق آن صورت می‌گیرد، ضروری است و این امر نیز باید از سوی دو کشور در دستورکار قرار گیرد. سفیر ایران در مسکو همچنین، به تسریع در توسعه خط ریلی رشت آستارا اشاره کرد و در این رابطه یادآور شد که این طرح باید از سوی دو کشور به صورت مشترک به سرانجام برسد.

وی همچنین تبدیل ارز دو کشور در تبادلات تجاری میان بنگاه‌های دو طرف را یکی دیگر از موانع پیش روی گسترش روابط عنوان کرد و اضافه کرد که در حوزه گمرکی نیز گرفتاری‌هایی وجود دارد که دو کشور باید هرچه سریع‌تر به رفع آن اقدام کنند.

در پایان بخش مربوط به سخنرانی مقامات دو کشور در این رویداد، فعالان اقتصادی از ایران و روسیه مذاکرات مستقیم و رو در رو پیرامون انجام همکاری‌های اقتصادی را آغاز کردند.

فرصت‌های بالقوه همکاری با ایران

در ادامه این همایش، علیرضا کلاهی صمدی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، گزارشی از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های ایران برای همکاری با روسیه ارائه کرد. او با بیان اینکه« فرصت‌های تجاری و اقتصادی ایران و روسیه مغفول مانده است»  تصویری از فرصت‌های بالقوه در ایران ترسیم کرد و گفت: ایران بالاترین نرخ شهرنشینی را در منطقه خاورمیانه داراست و این نشان دهنده بزرگی بازار مصرف در این منطقه است. همچنین وجود نیروی جوان و تعداد فارغ التحصیلان از دانشگاه ها که با تعداد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی آمریکا برابری می‌کند، از دیگر ظرفیت‌های ایران است.

رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق ایران، سپس به افزایش سهم اقتصاد دیجیتال در اقتصاد ایران اشاره کرد و گفت: وضع تحریم‌ها علیه کشور ما که عمر آن به حدود 10 سال می‌رسد، ایران را ناگزیر کرده که بخشی از  محصولات مورد نیاز خود را در داخل تولید کند و روسیه هم ظاهرا اکنون در چنین موقعیتی قرار گرفته‌است.

کلاهی صمدی در ادامه گفت: یکی از بخش‌هایی که ایران می‌تواند از دانش روسیه بهره بگیرد، در حوزه معدن است. بر اساس ارزیابی موسسه مک‌کنزی، ارزش منابع معدنی ایران به حدود 27 تریلیون دلار می‌رسد و همکاری با روسیه در این بخش می‌تواند سرمایه معدنی ایران را توسعه دهد. در این صورت، جبران کاهش درآمدهای ایران از محل افول نفت طی 10 سال‌‌ آینده، از محل توسعه بخش معدن ممکن خواهد بود.

این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران در ادامه به تنوع اقتصادی، فرصت‌های سرمایه‌گذاری، همسایگی با یازده کشور و نرخ موثر پایین مالیاتی در ایران به عنوان بخشی از جذابیت‌های بازار ایران اشاره کرد و گفت: امیدواریم، حضور این هیات تجاری از روسیه در ایران تبدیل به نقطه عطفی برای فعال کردن فرصت‌های بالقوه در ایران شود.

نیاز ایران به واردات 25 میلیون تن غلات

رئیس کمیسیون کشاورزی و صنایع‌تبدیلی اتاق تهران هم موضوع سخنان خود را به فرصت‌های موجود در تجارت غلات میان ایران و روسیه اختصاص داد. کاوه زرگران، با اشاره به اینکه تولید غلات در ایران به دلیل  شرایط جوی کاهشی بوده است، گفت که به دلیل کاهش بارندگی ها، ایران در سال گذشته 22 میلیون تن غلات وارد کرده است.

او در ادامه با اشاره به برخی پیش بینی‌ها مبنی بر نیاز به واردات حداقل ۷ میلیون تن گندم طی امسال، گفت: میزان مصرف جو در ایران به طور میانگین حدود 6.5 میلیون تن است که پیش بینی می‌شود امسال 4.5 میلیون تن جو وارد شود. در حالی که میزان واردات سال گذشته در این بخش حدود 3.3 میلون تن بود.

زرگران همچنین با اشاره به اینکه احتمالا بیشترین حجم واردات مربوط به ذرت به میزان 10 میلیون تن باشد، افزود: نیاز ایران به واردات غله و دانه‌های روغنی طی امسال، حدود 25 میلیون تن برآورد می‌شود و به نظر می‌رسد که هیات روسی حاضر در ایران بتوانند در تامین آن موثر واقع شوند. اگرچه ایران منتظر نمی‌ماند و بخشی از این اقلام مورد نیاز به صورت پیش خرید تامین شده است. اما مبادله غلات مورد نیاز ایران می‌تواند سطح تجارت دو کشور را ارتقا دهد.

در دیدار رئیس کل بانک مرکزی کشورمان و معاون نخست وزیر قزاقستان راهکارهای توسعه همکاری های بانکی همپای گسترش مناسبات اقتصادی و تجاری مورد بررسی قرار گرفت و تصمیم های لازم نیز در این زمینه اتخاذ شد.

به گزارش بورس و بانک و به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی ؛ بخیت سلطان اف، معاون نخست‌وزیر و وزیر تجارت و همگرایی قزاقستان و تعدادی از مسئولان اقتصادی این کشور صبح امروز با حضور در ساختمان این بانک با دکتر علی صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی کشورمان دیدار و در خصوص گسترش همکاری های بانکی و تجاری به تبادل نظر پرداخت.

در این دیدار دکتر صالح آبادی با اشاره به روابط اقتصادی دو کشور جمهوری اسلامی ایران و قزاقستان تأکید کرد: توسعه همکاری های اقتصادی و گسترش مناسبات بانکی میان ایران و قزاقستان لازم و ملزوم یکدیگر بوده و از آمادگی کشور دوست قزاقستان برای افزایش روابط بانکی و تجاری میان دو کشور استقبال می‌کنیم.